Popüler Sinema

Paylaş
Eleştiriler

SİNEMADA SÜRREAL BAKIŞ “BİR KADIN” VE “ŞAFAK”

SİNEMADA SÜRREAL BAKIŞ “BİR KADIN” VE “ŞAFAK”
Yazar: Seza Köreken Yalçınkaya Alp Zeki Heper ve sineması üzerine yazılmış incelikli bir eleştiri...

Alp Zeki Heper, sinemada sürrealizm akımını Türkiye’ye getirmeye çalışan bir yönetmen. Kimileri tarafından dahi kimileri tarafından “deli” olarak görülen yönetmenin ilk uzun metraj filmini izleme fırsatını hala bulamamış olsak da kısa filmlerinden sinema anlayışı hakkında bilgiler edinebilmek mümkün. 


Döneminin en iyi sinema okulu olan Paris Yüksek Sinema Üniversitesi’nde (IDHEC) okuyan Alp Zeki Heper orada çektiği iki kısa filmle ödüller alır. “Bir Kadın” ve “Şafak” orta sınıfı, kadınları ve toplumsal bakışı sürreal bir anlatımla ortaya koyar. İki filminin de odak noktasında kadın vardır. Kadın her iki filmde de çaresiz ve kapana sıkışmış halde imgelenir. Bu durumu filmlerinde farklı açılardan ele alır. Söz konusu iki filmde erkekler farklı imgelenseler de iktidarı ellerinde bulundurdukları açıkça hissedilebilir. Toplumca kabul edilen kadın-erkek ilişkilerinin içinde bulunduğu sağlıksız durum filmlerinin ortak noktalarından biridir. Bunuel filmlerinde de çokça rastlanan tema orta sınıf eleştiridir ve Bunuel bunu kadının konumu üzerinden yapmayı da sıkça tercih eder. Heper’in kısa filmlerinde Bunuel esintileri rahatlıkla fark edilebilir. Aynı akımın farklı ülkelerdeki öncülleri olarak bakıldığında bu oldukça doğaldır.


1962 yılında çektiği “Bir Kadın” açılış sahnesiyle seyirciyi kadının dünyasına çekmeyi başarıyor. Yalnız bırakılan, sınırları çizilmiş kadın evlenir, huzursuz gibidir ama içinde bulunduğu durumda kendisinden mutlu olması beklendiği için gülümser. Defalarca dener ama artık bulunduğu yerden çıkamaz. Erki elinde bulunduran erkek sakattır ve hastalıklıdır. Yaşam biçimleri ve erkeğin hayat belirtisi göstermeyen yapmacık davranışları açıkça bir orta sınıf eleştirisidir. Erki simgeleyen imgelerin dağıtılmasıyla erkek komik duruma düşse bile kadının bu döngüden çıkışı söz konusu değildir. 


“Şafak” Heper’e bu sefer Avusturya Kültür Bakanlığı ödülünü getirir. Yine hikayenin merkezinde çaresiz bir kadın görülür. Güç bu sefer erkek ve asker olarak imgeleniyor. Sert bakışlı, mimiksiz, heykel gibi duran bir erkek ve kırılgan bir kadın karakterleri çiziliyor. Hayatlarına baktıkları pencere sıkıntısız gibi görünse de evlerinin arka penceresi ilişkilerinin sınırlarını gösteriyor. İktidara karşı çıkan bir bireyi kadının kurtarma çabası ve birlikte ölüşleri. Aslında bunların hepsinin erkek ve kadın ilişkisinin soyut anlatımı olması bizi yine orta sınıf eleştirisine yönlendiriyor. İdeolojisinden şaşmayan ve olanları görmemezlikten gelen bir asker başı dik biçimde hayatına devam edebilecekken kadın aslında vicdanıyla hiç var olamayarak, etkisiz biçimde yaşamaya devam ediyor.  “Bir Kadın” daha kara komedi öğeler içerse de “Şafak” daha ciddi bir film.


Bu tür konuların ele bile alınmadığı, artık sektörleşmiş bir sinema ortamında hem bu gibi konuları ele alıp hem de biçimde ve anlatımda yeniliğe gidilmesi dönemin halkına hitap etmemiş olması mümkün. Dönemin entelektüellerinin de sektörün işleyişinin yanında olması bu tür bir sinemanın ülkemizde gelişmesine engel olmuş olabilir. Kaldı ki Türkiye Aristocu anlatım biçimine uyum sağlamakta hala sıkıntı yaşadığı için -ki bu doğal bir süreç- bu tür akımlara da sıcak bakılmamış olabilir. Artık iletişim çağında bu tür yapımlar tekrar ortaya çıkarılırsa hem inceleme fırsatı bulunur hem de bu tür bir sinema anlayışına sahip olanlar çıkış noktalarını bulabilirler. Bu noktada Alp Zeki Heper’in filmlerinin bir çıkış olduğunu bilmek önemli. Dünya çapında türünün en iyi örnekleri değildir belki ama içinde yaşadığımız kültür açısından yenilikçidir ve kendimizden yeni şeyler ekleyerek, geliştirilebilir bir ortamdır.


Alp Zeki Heper’in ilk uzun metraj filmi olan “Soluk Gecenin Aşk Hikayeleri” filmini bir gün beyaz perdede izleyebilmek dileğiyle. 

 

twitter.com/_cheshirekedisi

YORUMLAR

Ziyaretçi Gönder

Gezinti

İletişim
Bize Yazın:


Gönder Max. 1000 karakter
Populer Sinema: #txt
Mesaj Gönder:
Gönder Max. 1000 karakter