Popüler Sinema

Son birkaç yılda sinema, her ne kadar seri üretim yapan kocaman bir fabrika haline gelse de kimi zaman soluklandıran ve bu üretimin dışında kalan alternatif mamuller de ortaya çıkarmıyor değil. Örneğin geçen haftalarda karşımıza çıkan Christopher Nolan imzalı Dunkirk, kendine has anlatısı ve hikaye kurgusuyla savaş filmleri arasında bir fark yaratmıştı. Ya da Leos Carax’ın Holy Motors’u, sinemanın her türlü bileşenini eğip büken bir sanat anlayışı ve Denis Lavant’ın inanılmaz kompozisyonlarla dolu karakterleri de bu anlamda bir başkaldırıştı. Bugün sinema tarihinin şahikası olarak kabul edilen Citizen Kane de şimdi bakıldığında iyi yönetilip çekilmiş bir film olarak görülebilir. Ancak o dönemki klasik sinema zihniyeti içerisinde değerlendirirsek bilhassa teknik açıdan bir yapı bozumu potansiyeli olduğunu da görebiliriz.

Video-art çalışmalarıyla tanınan Julian Rosefeldt’in sinemadaki işlerinden biri olan Manifesto da bu anlamda sinema türleri içerisinde ezber bozuyor. Aslında her bir bölümü Rosefeldt’in Vimeo’daki video çalışmalarından ibaret olan Manifesto, yine de kullandığı tema müziği, geçişleri iyi ayarlanmış kurgusal hamleler ve Cate Blanchett’in akıllara durgunluk veren 13 farklı performansuyla da video enstalasyonu kolajından kurtulup hipnotize edici bir sinema olayına dönüşebiliyor. Dadaizm, Pop-Art, Minimalizm, Fluxus, Sürrealizm, Dogma 95 gibi pek çok sanat akımı, Blanchett’in canlandırdığı karakterlerin ağızlarından çıkacak söylemlere ya da okuyacağı metinlere yerleştirilmiş. Bazen muhazakar bir ailedeki annenin ettiği yemek duası bazen de bir cenaze merasimindeki konuşma yapacak olan kadının konuşmasında çıkıyor karşımıza bu manifestolar. Hatta siz bir yerden sonra filmin, eleştiriden yoksun, bir yere bağlanmayacak bir tür manifestolar kolajı olduğuna kanaat getirdiğiniz anda Rosefeldt, bazı bölümlerde de manifestoların okunma şekillerini ya da anlarını ti’ye alarak bir parodi malzemesi çıkartıyor. Böylece Manifesto, senaryosu itibarıyla kendi manifestosunu yaratmış oluyor bir anlamda. Çünkü okunan manifestolardan bir kısmı sanat kavramını desteklerken bir kısmı da onu reddediyor. Yani sanatın var olabilmesi için iki olgunun da gerekliliğine inanıyor Rosefeldt. Örneğin bir anchorwomanın ana haber bülteninde seyircilerine ‘’Minimalizm’’ olarak tabir edilen kavramsal sanatın manifestosunu prompterdan okurken bir yandan da bunu hava durumunu sunan muhabirle tartışmaya açması gibi kara mizahın sınırlarını aşan bir an,  aynı zamanda da Rosefeldt’in bu akımlara karşı olan sarkastik tavrını da bir şekilde görmemizi sağlıyor.

Cate Blanchett ise bu filmdeki konumu itibarıyla bana, yukarıda bahsettiğim Holy Motors’daki Denis Lavant’ı hatırlattı. Lavant da o filmde bir oyuncuyu canlandırmak suretiyle farklı mekanlarda kılıktan kılığa girerek sinemanın illüzyon ve sanat kısmına dair bir nüans oluşturuyordu. Burada Blanchett, gerek vücudu gerek aksanı gerek stiliyle de 13 farklı karaktere birbirinden keskin çizgilerle ayrılmış detaylarla sıradışı kompozisyonlar kazandırıyor.  Üstelik her bir canlandırdığı karakter, başka bir senaryonun ana ya da yan karakteri olarak da son derece işlevsel bir konumda.

Manifesto sizi film boyunca koltuğunuza çivileyen; film bittiğinde de hipnoz etkisini hala sürdüren 2 ayrı görüntülü sanatın (sinema ve video enstalasyonu) iç içe geçtiği 95 dakikalık deneysel bir çalışma ve çaba. Bu çabanın sinemasal anlamda karşılığını görmekse onu izleyecek seyirciye düşüyor. Ya çok beğeneceksiniz ya da çok tatmin olmadan çıkacaksınız salondan ama şu kesin ki daha önce böyle bir şey deneyimlemediniz. 

twitter.com/sinefilinbiri